1. Giới thiệu về nguyên lý “Thông bất thống – Bất thông tất thống”
Trong Đông y, khái niệm về lưu thông năng lượng (khí) và máu (huyết) đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Khí và huyết là hai yếu tố cơ bản để duy trì sức khỏe của cơ thể. Nếu khí và huyết không lưu thông suôn sẻ, cơ thể sẽ bị tắc nghẽn và gây ra cảm giác đau đớn, khó chịu. Câu “Thông bất thống – Bất thông tất thống” bắt nguồn từ chính quan niệm này.
Cụ thể, khi khí và huyết trong cơ thể lưu thông tốt, các cơ quan và hệ thống trong cơ thể hoạt động trơn tru, không gặp cản trở. Ngược lại, khi có sự tắc nghẽn, sự trì trệ, không lưu thông, sẽ dẫn đến các triệu chứng đau đớn hoặc rối loạn chức năng của các cơ quan.
2. Ý nghĩa của “Thông” và “Thống” trong Y học cổ truyền
- Thông: Tức là sự lưu thông, sự di chuyển liên tục và không ngừng nghỉ của khí và huyết trong cơ thể. Y học cổ truyền nhấn mạnh rằng việc duy trì trạng thái “thông” này là yếu tố quyết định để tránh bệnh tật. Thông ở đây không chỉ là thông khí và huyết mà còn bao hàm cả sự điều hòa của hệ thần kinh, hệ tiêu hóa và các cơ quan khác.
- Thống: Là sự đau đớn, khó chịu, bệnh lý xảy ra khi dòng chảy khí và huyết bị tắc nghẽn, không thông suốt. “Thống” là biểu hiện ra ngoài của tình trạng bên trong, thường được nhận thấy qua các triệu chứng đau, căng tức, hoặc cảm giác khó chịu ở các bộ phận cơ thể.
3. Cơ chế “Bất thông tất thống” và các nguyên nhân gây bệnh
Theo Đông y, có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến trạng thái “bất thông” này, bao gồm:
- Phong hàn, phong nhiệt: Đây là các yếu tố ngoại nhân (ngoại tà) có thể xâm nhập vào cơ thể qua da và niêm mạc. Khi phong hàn (gió lạnh) hoặc phong nhiệt (gió nóng) xâm nhập, chúng có thể làm tắc nghẽn khí huyết, gây đau.
- Thất tình: Các cảm xúc tiêu cực, như lo lắng, sợ hãi, tức giận, ghen tỵ,… cũng có thể gây ra sự tắc nghẽn trong cơ thể. Ví dụ, tức giận có thể gây ứ đọng khí ở gan, gây đau tức ở vùng bụng và ngực.
- Khí trệ, huyết ứ: Nếu khí không lưu thông tốt, nó sẽ trở nên ứ đọng và dẫn đến sự tắc nghẽn huyết dịch. Tình trạng này thường dẫn đến các bệnh lý như đau bụng, đau ngực, đau đầu, thậm chí có thể gây ra bệnh lý nặng hơn như đột quỵ.
4. Áp dụng nguyên lý “Thông bất thống – Bất thông tất thống” trong điều trị bệnh
Để điều trị và ngăn ngừa trạng thái “bất thông”, Đông y có nhiều phương pháp giúp duy trì sự lưu thông khí và huyết trong cơ thể:
- Châm cứu: Châm cứu là một phương pháp sử dụng kim châm vào các huyệt đạo để kích thích lưu thông khí huyết. Các huyệt đạo được xem như các “cửa” của năng lượng trong cơ thể, và châm cứu giúp mở rộng các “cửa” này, khơi thông dòng chảy của khí và huyết.
- Xoa bóp, bấm huyệt: Kỹ thuật xoa bóp và bấm huyệt giúp cơ thể thư giãn, làm giảm sự căng cứng của cơ và thúc đẩy lưu thông khí huyết.
- Dược liệu: Đông y sử dụng các loại thảo dược có tác dụng làm ấm cơ thể, hóa đàm, phá ứ, tăng cường khí huyết để giải quyết tình trạng “bất thông”. Một số dược liệu như quế, gừng, nghệ,… có tính ấm, giúp hóa giải phong hàn, thông khí huyết.
- Phương pháp dưỡng sinh: Các bài tập như thái cực quyền, khí công cũng giúp tăng cường sức khỏe, giữ cho khí huyết lưu thông.
5. Ứng dụng của nguyên lý “Thông bất thống” trong đời sống hiện đại
Y học cổ truyền không chỉ dừng lại ở việc điều trị mà còn nhấn mạnh đến việc phòng ngừa. Chúng ta có thể duy trì trạng thái “thông” trong cơ thể thông qua:
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Tránh các thức ăn có tính hàn (lạnh), bổ sung nhiều rau xanh, thực phẩm dễ tiêu hóa và tránh thức ăn quá cay, mặn hoặc nhiều dầu mỡ.
- Tập luyện thể dục thường xuyên: Các bài tập nhẹ nhàng như yoga, thái cực quyền hoặc đi bộ hàng ngày giúp tăng cường sự lưu thông khí huyết, giảm nguy cơ mắc các bệnh do khí trệ và huyết ứ.
- Quản lý cảm xúc: Tránh tình trạng căng thẳng kéo dài, duy trì trạng thái tinh thần bình ổn giúp ngăn ngừa các rối loạn về khí huyết.
- Ngủ đủ giấc và đúng giờ: Giấc ngủ rất quan trọng để cơ thể có thời gian hồi phục, giúp điều hòa khí huyết tự nhiên.
6. Kết luận
Nguyên lý “Thông bất thống – Bất thông tất thống” nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của sự lưu thông khí huyết trong cơ thể. Việc duy trì trạng thái lưu thông, tránh sự ứ đọng là điều cốt yếu không chỉ để giảm đau mà còn để ngăn ngừa các bệnh tật lâu dài. Bài học từ Y học cổ truyền giúp chúng ta nhận ra rằng sức khỏe không chỉ phụ thuộc vào sự phát triển của y học hiện đại mà còn nằm trong các giá trị cổ truyền.
Tham khảo thêm các bài viết khác :
https://baothaibinh.com.vn/tin-tuc/0/123965/thong-bat-thong-bat-thong-tat-thong
https://vtv.vn/suc-khoe/thong-thi-bat-thong-thong-boi-bat-thong-141665.htm